Transparantie, zegen of vloek?

Donderdag 19 juni vond de jaarlijkse zomerbijeenkomst plaats bij de FD Mediagroep in Amsterdam. Het thema van dit jaar: ‘Transparantie, zegen of vloek?’. De middag werd geopend door Eugenie van Wiechen, Algemeen Directeur van de FD Mediagroep. Zij gaf een kijkje in de keuken van de mediagroep, besprak de strategische koers en de uitdagingen binnen het huidige medialandschap.  

Na de Algemene Ledenvergadering verzorgde Monique van Oers, directeur Juridische Zaken bij de ACM de keynote. In haar bijdrage belichtte ze transparantie vanuit het perspectief van ACM.  

Aansluitend volgde er een discussie met een drie panelleden: Perry Feenstra (Hoofdredacteur FD), Marc Adriani (Hoofdredacteur BNR Nieuwsradio) en Matthijs Tetteroo (Directeur Company.info). Zij gingen met elkaar, en met de leden, in gesprek over de rol van transparantie aan de hand van drie stellingen. 

Na het welkomstwoord van Eugenie van Wiechen, werd de Algemene Ledenvergadering geopend door voorzitter Geerte Hesen. Na een korte introductie werden het jaarverslag en de jaarrekening van 2024 besproken. Penningmeester Soroush Aazami gaf daarbij een korte toelichting op de financiële stand van zaken.  

Ook de samenstelling van het bestuur kwam aan bod: Rik Aertsen en Dorien Patberg werden herbenoemd voor een nieuwe termijn. 

Na een voorzitterschap van drie jaar (zes jaar in het bestuur), droeg Geerte Hesen haar rol over aan haar opvolger Freek Rikmenspoel. Geerte werd op 30 juni 2022 voorzitter toen zij het stokje overnam van Arnold Brakel. Wij bedanken haar voor haar enthousiasme, betrokkenheid en toewijding de afgelopen jaren.  

Monique van Oers, directeur Juridische Zaken bij de ACM, verzorgde een inspirerende keynote over het thema van de dag: transparantie. Vanuit haar rol schetste ze hoe de ACM hiermee omgaat in een snel veranderend speelveld.  ‘Ons werkveld is enorm verbreed. Ik denk dat dat komt omdat de ontwikkelingen op de markt zo ontzettend snel gaan. Al die ontwikkelingen brengen telkens nieuwe vraagstukken op ons bord,’ vertelde Monique. ‘Onze toolbox is door de jaren heen ook enorm ontwikkeld. En ik word elke dag met de vraag geconfronteerd: hoe zetten we dat effectief en doeltreffend in. Ook op een manier waarop we dat kunnen verantwoorden.’ 

Dat was meteen het bruggetje naar het centrale onderwerp van haar lezing: Kijk op transparantie. ‘Niets te verbergen, alles glashelder. Vertrouwen. Maar kan transparantie ook belemmerend werken? En moeten we dat accepteren, of zijn er ook grenzen?’ Dat waren de vragen die Monique, samen met de leden, wilde beantwoorden door er met verschillende lenzen naar te kijken. Dat deed Monique aan de hand van een aantal vragen: wat is het doel van transparantie, hoe geven we als ACM daar invulling aan en hoe kun je daar als bedrijfsjurist verder aan bijdragen? 

Monique lichtte toe dat de missie van het ACM is om markten te laten werken voor mensen en bedrijven nu en in de toekomst. ACM is regulator en handhaver; veel werk in een groot terrein. ‘In 2025 hebben we focuspunten benoemd, namelijk energietransitie, digitale economie en duurzaamheid. We willen de energietransitie helpen versnellen, bijdragen aan een betrouwbare, open digitale economie en duurzaamheid ondersteunen waar dat kan.’ 

Monique benadrukte dat transparantie regelmatig botst met andere belangen, zoals bedrijfsvertrouwelijkheid, concurrentiegevoelige informatie en reputatieschade. ‘Te veel transparantie kan averechts werken. Meer is niet altijd beter. Transparantie is geen middel, het is een doel op zich. Effectieve transparantie betekent: begrijpelijk, toegankelijk en zorgvuldig. De ACM probeert daar zorgvuldig mee om te gaan via verschillende instrumenten: van monitors en marktstudies tot handhaving en actieve openbaarmaking van besluiten. Toegankelijkheid blijft de grootste uitdaging', aldus Monique. 

Tot slot richtte Monique zich nog rechtstreeks tot de NGB-leden: ‘ACM vraagt veel informatie. Maar als je denkt: dit kan eenvoudiger, laat het ons weten. We hechten veel waarde aan vertrouwelijkheid. Het laatste wat we willen is dat gevoelige informatie op straat komt te liggen. Daarin kunnen bedrijfsjuristen echt een verschil maken. En: betrek ons op tijd. Dan kunnen we samen komen tot transparantie die werkt.’ 

Na Moniques keynote was het tijd voor de paneldiscussie met mediaprofessionals Perry Feenstra (FD), Marc Adriani (BNR) en Matthijs Tetteroo (Company.info). Zij kregen allereerst de gelegenheid om kort te reageren op de keynote en gingen vervolgens met elkaar, en de zaal, in gesprek over het spanningsveld tussen transparantie, toezicht en vertrouwen. 

In tegenstelling tot Monique, stelde Matthijs dat transparantie geen doel op zich is, maar een middel. Tegelijkertijd onderstreepte hij dat burgers recht hebben op transparantie, vooral als het publieke belangen betreft. Juist waar transparantie botst met andere belangen, zoals privacy of bedrijfsvertrouwelijkheid. 

Monique legde uit hoe de ACM die afwegingen in de praktijk maakt. Dit gebeurt altijd in overleg met het betreffende bedrijf, op basis van duidelijke vuistregels. Daarbij kunnen toezichthouders persoonsgegevens wisselen als daar een gegronde reden voor is. ‘Lever als organisatie zowel een geschoonde als een ongeschoonde versie van je informatie aan,’ luidde het advies van Monique. 

De discussie ging vervolgens verder aan de hand van drie stellingen: 

1. Transparantie dreigt door te slaan: bedrijfsjuristen (en toezichthouders) komen zoetjesaan om in de wildgroei aan papierwerk en informatieverzoeken en zitten de hele dag formulieren in te vullen. Het wordt tijd voor minder ambtenarij en meer vertrouwen.  

2. Het moet veel transparanter: gooi de luiken open! Eerlijk ondernemend Nederland vereist een Handelsregister voor handhavingsmaatregelen tegen bedrijven en bestuurder. En handhavende instanties moeten voortaal iedere (voorgenomen) sanctie openbaar maken.  

3. Transparantie heeft een schaduwkant: denk aan regelgeving die dwingt om bedrijfsvertrouwelijke informatie op straat te gooien. Of WOO-verzoeken uit oneigenlijke motieven – bijvoorbeeld om een concurrent een pootje te haken. Behoud WOO-verzoeken voor aan (FD en FD Business) journalisten! 

De panelleden waren eensgezind dat transparantie grenzen kent en altijd in balans moet worden gebracht met uitvoerbaarheid, bescherming van persoonsgegevens en het risico op misbruik. Vanuit de zaal werd onder meer ingebracht dat juist bedrijven zelf steeds meer informatie eisen van elkaar en van leveranciers, en dat het niet altijd de overheid is die met extra regels komt.  

Ook werd opgemerkt dat bedrijfsjuristen – zeker in kleinere organisaties – vaak alleen staan in deze complexe vraagstukken. Daarmee rijst de vraag: verliezen we niet uit het oog waar transparantie écht om draait? 

Na het inhoudelijke programma kregen de deelnemers een unieke inkijk in de wereld van de FD Mediagroep tijdens een rondleiding op de redactie. De dag werd afgesloten met een gezellige borrel.

Met scherpe inzichten en een bijzondere locatie kijken we terug op een geslaagde zomerbijeenkomst.