‘Het NGB biedt bedrijfsjuristen wat ze nodig hebben. Soms voordat ze weten dat ze het nodig hebben.’

Freek Rikmenspoel, Senior Legal Counsel bij Shell International BV, maakt sinds januari van dit jaar deel uit van het NGB-bestuur. Lid van het NGB is hij al sinds het begin van zijn carrière als bedrijfsjurist. In dit interview vertelt hij over zijn werk, zijn plannen, het NGB en meer. ‘Speerpunt: informatie ook in het Engels aanbieden.’

‘Ik houd van bouwen, letterlijk. Daarom vind ik het leuk om, als we alles hebben uit onderhandeld, naar de bouwplaats te gaan en te zien hoe er daadwerkelijk gebouwd wordt. Machtig mooi vind ik dat. En het is ook nuttig om sites te bezoeken, want als iets niet loopt in de uitvoering, als er bijvoorbeeld vertraging optreedt of iemand dient een claim in, geef ik daarin ook ondersteuning. Als bedrijfsjurist moet je niet in je ivoren toren blijven zitten, maar dáár zijn waar het gebeurt. Dan weten mensen je ook beter te vinden.’

‘Sinds 2010 werk ik bij Shell. Ik begon bij New Business Development en M&A. Een globale rol, met veel reizen. Zodra ik in dienst kwam vloog ik naar India voor onderhandelingen met potentiële joint venture partners over een nieuw te bouwen LNG-terminal. Inmiddels zit ik aan de bouwkant, wat inhoudt dat ik onderhandelingen voer met bouwers en ontwerpers. Daarbij werk ik voor projecten in de EMEA-regio. Onze trots is het waterstofproject op de Maasvlakte, Holland Hydrogen I, de grootste waterstoffabriek van Europa. Daarvoor heb ik de belangrijkste contracten mee helpen onderhandelen.’

‘Voordat ik bij Shell begon werkte ik vier jaar bij de NAM in Assen. En daarvoor was ik tien jaar advocaat. Ik deed toen vooral gezondheidsrecht en trad op voor artsen, ook bij het medisch tuchtcollege, en verzekeringsmaatschappijen. Verder deed ik insolventierecht, waarvoor ik toen ook de specialisatieopleiding van Grotius heb gedaan. Ik heb het die tien jaar zeker naar mijn zin gehad, maar mijn ervaring was dat advocaten weinig opbouwend met conflicten omgaan. Als advocaat moet je het geschil zakelijk beschouwen en niet emotioneel, vind ik. En ik zag dat advocaten de zaak groter maakten, opbliezen, in plaats van dat ze naar een oplossing toewerkten. Escaleren in plaats van de-escaleren. Verder interesseer ik me voor techniek, en dat aspect miste ik als advocaat. Dus toen de advertentie voor een bedrijfsjurist bij de NAM langskwam, vond ik dat ik de sprong moest wagen. Moeilijk was wel dat we net een huis hadden gekocht. Maar we zijn naar het noorden verhuisd, en later naar de omgeving van Den Haag.’

‘Wat zo leuk is aan het vak van bedrijfsjurist: je doet nooit iets alleen, je werkt altijd in een team. En je adviseert op een breed terrein. Het is mooi om een project tot een goed einde te brengen in een geolied team. Mijn core team ’Projects Legal’ bestaat uit acht juristen plus een hoofd. Als wij een global team meeting hebben is het in de VS heel vroeg en in Azië heel laat; wij zitten daar mooi tussenin. Voor EMEA werken drie juristen, twee hier in Den Haag en een in Aberdeen. Daarnaast zijn er lokale teams in verschillende landen. Ik werk als bedrijfsjurist met partijen die iets met elkaar tot stand willen brengen, die een verbintenis met elkaar willen aangaan. Die letterlijk iets willen bouwen. Samenwerking is zó waardevol. Zonder goede samenwerking krijg je een project niet van de grond. Iedereen moet blij zijn met de deal en bereid zijn er zich voor in te zetten. Die mindset miste ik echt in mijn werk in de advocatuur.

Naast mijn werk heb ik drie jaar in de ondernemingsraad gezeten. Mijn termijn liep net af toen ik in het NGB-bestuur kwam. Dat komt goed uit, want naast elkaar wordt dat teveel.’

’Toen ik in 2006 bedrijfsjurist bij de NAM werd, ben ik lid geworden van het NGB en van de Nederlandse Vereniging voor Energierecht, de NeVER. Het NGB biedt de mogelijkheid ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren. Tijdens de borrels na bijeenkomsten heb ik vaak interessante ontmoetingen gehad. Hier bij Shell in Den Haag en Rotterdam zijn we met tachtig juristen. Dat is een beetje een bubbel. Het is goed om ook daarbuiten te kijken: wat speelt er in andere bedrijfstakken, waar lopen andere bedrijfsjuristen tegenaan? Door het NGB krijg je een extern perspectief, en dat is broodnodig om met beide benen op de grond te blijven staan.’

‘Het NGB heeft een voortrekkersrol bij de zaken die bedrijfsjuristen aangaan, zoals AI en ESG. De laatste twee delen in de NGB-Reeks en de bijbehorende seminars gingen over die twee onderwerpen. Eind november hadden we de najaarsbijeenkomst over AI, een onderwerp dat met stip bovenaan staat bij elke bedrijfsjurist. Iedereen is razend benieuwd naar hoe we dat in ons vak kunnen toepassen. Als vereniging kunnen we onze leden helpen deze majeure ontwikkeling het hoofd te bieden. AI is een kans en een bedreiging tegelijkertijd. Het NGB maakt je bewust van nieuwe en relevante ontwikkelingen en leert hoe je ermee kunt omgaan. Het is een servicegerichte organisatie, voor en door bedrijfsjuristen. Het NGB biedt bedrijfsjuristen wat ze nodig hebben. Soms voordat ze weten dat ze het nodig hebben. Onmisbaar als je als jurist bij wil blijven. Als vereniging kunnen we het onderwerp tot behapbare proporties terugbrengen voor de leden. Hoe kun je op die trein springen zodat je relevant blijft voor je bedrijf?’

‘Ik zie een toenemende erkenning van de toegevoegde waarde van de bedrijfsjurist als breed georiënteerde adviseur, die steeds meer een vaste plek aan tafel heeft. Daarbij heeft het NGB zeker een rol gespeeld. Ik zie de rol van bedrijfsjurist als die van een ervaren raadsman, die de business als vanzelfsprekend opzoekt. Een adviseur die uitgaat van ‘ja, mits…’ en niet van ‘nee, tenzij …’. Hoe kan het wél? Dat is de vraag die je als bedrijfsjurist moet beantwoorden.’

‘Het NGB heeft inmiddels bijna tweeduizend leden. Een diverse groep bedrijfsjuristen die we als vereniging, als bestuur, allemaal op de juiste manier moeten bedienen, voor zover dat mogelijk is. Misschien is het goed eens een enquête te houden onder de leden, om nog beter te ontdekken wat zij willen en verwachten. Een ander idee dat ik heb is om eens iets te organiseren voor bedrijfstakken en -sectoren. Zoals de verschillende soorten industrie: chemie, farmacie, energie-industrie. Een groep die met dezelfde regelgeving te maken heeft, bijvoorbeeld in de energietransitie. Wat zijn de relevante ontwikkelingen in een bepaalde bedrijfstak, en hoe ga je daarmee om?
Tenslotte zie ik als speerpunt dat we informatie beschikbaar maken in het Engels. Er werken in Nederland steeds meer niet-Nederlandse bedrijfsjuristen, voor wie een NGB-lidmaatschap geen zin heeft als we alles enkel in het Nederlands blijven doen. Daardoor missen ze veel. Steeds meer bedrijfsjuristen doen hun werk grotendeels of volledig Engelstalig, dus waarom zouden we niet meer in het Engels bieden?’