Wat vindt de general counsel?

De aanleiding om dit boek te schrijven was persoonlijk, vertelt Bart van Reeken. ‘Iemand suggereerde dat ik een goede general counsel zou zijn. Dat vond ik bijzonder. Ik werk veel met bedrijfsjuristen, maar weinig met general counsels. Want die zijn meestal niet betrokken bij IT en outsourcing, de gebieden waarop ik werk. Tenzij het mis gaat, en dat probeer ik uiteraard te voorkomen. Ik keek tegen ze op en wist eigenlijk niet goed wat ze precies deden.

Toen ik daar wat over wilde lezen, bleek dat er over Nederlandse general counsels geen boek bestond. Vreemd. Misschien moet ik dat dan wel schrijven, dacht ik. Omdat ik er niet voldoende van wist, ben ik mensen gaan interviewen. Zo komt de informatie uit de eerste hand.'

Tijdens het interviewen van de 23 general counsels vielen Bart twee dingen het meest op. ‘Ten eerste: de omvang en de breedte van de verantwoordelijkheden die zij hebben. Dat varieert van compliance-aangelegenheden en het voorkomen van 

aansprakelijkheid tot de license to operate naar de toekomst. Hoe moet je je als organisatie aanpassen zodat je ook op langere termijn een plek hebt? Daarvoor moet je maatschappelijke ontwikkelingen zien aankomen en daarop anticiperen. Eigenlijk moet je vóór de wetgeving uit denken. Daarnaast managet de general counsel zijn of haar team. Dat speelt bij sommigen een grotere rol dan bij anderen. Vaak kost het zo’n dertig procent van de werktijd.’ 

Verder viel Bart op hoe de general counsels zich stuk voor stuk volledig ten dienste stellen van de organisatie. ‘Ik sprak mensen met verschillende karakters, van verschillende bedrijven, maar die dienstbaarheid aan de organisatie viel mij bij iedereen op. Het is echt de organisatie als geheel waarvoor general counsels zich inzetten. Daarvoor nemen ze hun verantwoordelijkheid.’

Bart wilde een compleet en divers beeld bieden. Hij maakte een lijst van wat grotere organisaties en bedrijven, inclusief overheid en semioverheid, uit verschillende sectoren: handel, maakindustrie, bouw, techniek, financieel, zorg, chemie en meer. Vervolgens benaderde hij general counsels. Zo’n driekwart werkte mee. Die ging hij, steeds samen met een kantoorgenoot, interviewen. ‘Altijd in persoon. Op die manier heb je een beter gesprek en hoor je meer.’ 
Wat Bart bij het opstellen van de lijst trof: bij ministeries bestaat geen functie die vergelijkbaar is met die van general counsel. Dat verbaasde hem. ‘Niet zo gek dat daar veel mis gaat.’ 

Het boek geeft, zoals Bart in de inleiding schrijft, inzicht in het werk van de general counsel en in tal van oplossingsrichtingen die general counsels hebben bedacht voor verschillende uitdagingen.

Bart heeft het boek voorzien van een index, en de citaten van de general counsels genummerd. ‘Zo kun je precies zien wie waarover iets heeft gezegd en waar dat staat. Daar kan de lezer zijn of haar voordeel mee doen. Met de tekst zijn we dichtbij de oorspronkelijke citaten gebleven. Natuurlijk is het hier en daar aangepast, maar we wilden de volledigheid behouden en ook de spreektaal uit de interviews. Dat leest makkelijk en maakt de verhalen toegankelijk. Betrokkener, met meer moraliteit ook, dan wanneer je het zou herschrijven.’

De belangrijkste doelgroep van het boek: general counsels, zegt Bart. ‘Omdat ze op een toegankelijke manier kunnen lezen wat andere general counsels ergens van vinden en hoe zij concrete zaken hebben opgelost. Maar ook bedrijfsjuristen en advocaten zullen er veel informatie vinden. Bedrijfsjuristen kunnen zich via dit boek verplaatsen in het perspectief van de general counsel en van hen leren.’ 

Onder de twaalf vrouwen en elf mannen die Bart interviewde, bevinden zich verschillende general counsels die een actieve rol binnen het NGB spelen of hebben gespeeld, zoals Frits-Joost Beekhoven van den Boezem (De Nederlandse Bank), oud-bestuurslid, Marnix van Ginneken (Philips), oud-bestuurslid, en Jasper Spanbroek (KPN), bestuurslid van de Stichting Beroepsopleiding Bedrijfsjuristen. Marieke Spenkelink (FrieslandCampina) en Ernst van de Weert (Heineken) organiseerden met het NGB een zomerbijeenkomst, het jaarlijkse bedrijfsbezoek voor NGB-leden.  

Gevraagd naar de belangrijkste lessen of tips die de lezer uit de interviews kan halen, zegt Bart: ‘Pak je verantwoordelijkheid. Definieer die niet als wat van je gevraagd wordt, maar als wat er nodig is. Dat doen de general counsels zelf, en ze hopen dat hun mensen dat doen. Door veel verantwoordelijkheid te nemen maak je meer verschil en word je meer gewaardeerd.’ 
De tweede tip die uit de interviews naar voren komt, aldus Bart: ‘Luister goed en kijk wat je van anderen kunt leren. Sta open voor anderen. Niet alleen je collega, baas of klant, maar ook de assistent en de jongste medewerker.’

‘Ik vond het ongelofelijk leuk om te doen’, zegt Bart over de interviews. ‘De mensen die ik sprak zijn betrokken, gemotiveerde, intelligente en veelzijdige mensen. Meestal ook heel aardig. Kortom: het maken van dit boek was een feestje.’ 
Op de vraag of hij zelf ooit general counsel zou willen zijn, antwoordt Bart: ‘Het lijkt me een waanzinnig mooie functie. Dus ik sluit het niet uit. Maar ik heb geen enkel plan in die richting, want ik ben zeer tevreden met mijn werk als advocaat.’