Geopolitieke due diligence

Henriette van Wermeskerken

De impact van de geopolitieke revolutie is het onderwerp van de Nieuwjaarsbijeenkomst. Prof. Rob de Wijk neemt de NGB-leden mee in de ontwikkelingen op het wereldtoneel. Hoe moeten mens en bedrijf zich verhouden tot de verschillende crises van dit moment, en wat is de impact daarvan?

Ruim tachtig NGB-leden verzamelen zich op 26 januari 2023 in het Rosarium in het Amstelpark in Amsterdam voor de Nieuwjaarsbijeenkomst. Na een korte algemene vergadering geeft voorzitter Geerte Hesen het woord aan Prof. Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden en oprichter van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). De Wijk signaleert dat de wereld in

hoog tempo verandert, én juridiseert. De driver daarvan ligt in de mondiale machtsverschuivingen en machtspolitiek. Belangrijke accelatoren zijn Trump, Covid-19, de oorlog in Oekraïne, Brexit en de klimaatverandering. China, de VS en de EU zijn de grote machthebbers. In China heerst staatskapitalisme, met een grote politieke grip op het bedrijfsleven. De opkomst van China heeft gevolgen voor de internationale rechtsorde en internationale instituties.

De vierde industriële revolutie is een race om de standaarden. ‘Data wordt de nieuwe grondstof. Hoe meer data je hebt, hoe meer producten je kunt maken’, aldus De Wijk. ‘Nieuwe medicijnen worden ontwikkeld op basis van AI. Wie de standaard bepaalt, heeft een enorm voordeel.’

Naast data zijn grondstoffen voor halfgeleiders cruciaal. De kritische materialen voor de fabricage van chips komen grofweg uit drie landen: Vietnam, Congo, en Rusland. Er is een beweging van beperkte sancties tegen specifieke sectoren naar verzwakking van de

economische basis. De Wijk stelt de vraag of het einde van de traditionele vrijhandel in zicht is. De discussie over internationaal verantwoord ondernemen en supply chain due diligence wordt steeds belangrijker. De EU is een strategische speler, met voor- en nadelen ten opzichte van de VS. ‘De mindset in Europa is nogal naar binnen gericht’, vindt De Wijk. Waar de EU regelmacht en vrijhandel heeft, ligt de focus in de VS meer op machtspolitiek en ontkoppeling.

Er zijn nogal wat landen die niet gelijkgestemd zijn, ook afhankelijk van wie er aan de macht is. Veel benodigde grondstoffen komen uit niet-gelijkgestemde landen. Geopolitieke afwegingen worden steeds belangrijker. Niet alleen voor het beleid van landen, maar ook van bedrijven. Geopolitieke due diligence is nodig. Het gaat erom een gezamenlijke strategie te ontwikkelen, onder meer voor global value chains en global supply chains, en samen te werken met gelijkgestemden. 

Aan het slot van zijn betoog geeft De Wijk een paar aanbevelingen voor het samen optrekken in de vierde industriële revolutie: ‘Verhoog innovatiebudgetten; faciliteer daarmee standaardontwikkeling, zowel commercieel als technisch, en rol gezamenlijk 5G uit.’

De bijeenkomst wordt afgesloten met een drukbezochte nieuwjaarsborrel.