Er bestaat niet zoiets als één metaverse. De metaverse is feitelijk een verzameling van metaverses, dat wil zeggen: virtuele werelden, met verschillende doelen en eigenaren, waartussen je (eventueel met een avatar) vrij kunt bewegen en je digitale bezit en betaalmiddelen kunt gebruiken. In deze virtuele werelden kun je anderen leren kennen, entertainen en geëntertaind worden, gamen, shoppen, werken en leren.

De metaverse biedt mogelijkheden die waarschijnlijk niet waren voorzien toen jouw bedrijf overeenkomsten afsloot met bijvoorbeeld de huidige distributeurs en detailhandelaren. Hebben die straks nog wel een rol in jouw nieuwe businessmodel? Misschien sla je als groothandel hier de stap van retailer wel over en ga je direct zakendoen met de consument. Het is dus zaak dus om naast metaverse specifieke samenwerkingsafspraken ook de contracten met bestaande samenwerkingspartners tegen het licht te houden en na te gaan wat elke partij mag doen (en laten) wanneer het gaat om metaverse- gerelateerde initiatieven.

In de metaverse wil je je klanten uiteraard ook een vloeiende gebruikerservaring kunnen bieden en dus de uitwisseling van producten en gebruikersdata tussen verschillende platforms (metaverses) faciliteren. De klant zal dat in toenemende mate van je verwachten en ook eisen.

Voor consumentenrechten geldt dat in de metaverse nog lang niet alles duidelijk is. Zeker is wel dat transparantie en betrouwbaarheid key blijven, zodat consumenten zo goed mogelijk weten waar ze aan toe zijn als ze een dienst of een product kopen. Een (juridisch) duidelijke en volledige customer journey is dus essentieel.

Privacy is een andere grote uitdaging van het zakendoen in de metaverse. Want een vloeiende samenwerking tussen verschillende systemen (waaruit de metaverses zijn opgebouwd) vraagt om interoperabiliteit waardoor de kans op datalekken en misbruik van gebruikersinformatie groter wordt. Elke metaverse is kwetsbaar voor vormen van cybercriminaliteit, zoals hacking, identiteitsdiefstal en andere vormen van cyberdreigingen. Zaak om virtuele activa, gebruikersgegevens en financiële transacties goed te beveiligen.

Overigens zal de Europese wetgever meer en meer verplichtingen opleggen aan online handelaren en tegelijk strenger toezicht houden (boetes in geval van non-compliance). Daarnaast zal niet-compliant zijn je ook door de consument scherper worden aangerekend. De recent vernieuwde Nederlandse wetgeving rond massaclaims maakt het voor gedupeerde consumenten een stuk eenvoudiger om gezamenlijk een claim in te dienen tegen bedrijven die consumenten- en privacyrechten schenden. Nederland is wat dat betreft een vruchtbare bodem.

In de metaverse kunnen consumenten virtuele activa als digitale kleding of accessoires, virtueel onroerend goed en andere digitale goederen creëren en gebruiken. Dat biedt voor merkhouders een nieuwe uitdaging. Hoe bescherm je namelijk effectief jouw intellectuele eigendomsrechten (zoals merk- en auteursrechten of octrooien) tegen ongeoorloofde misbruik, zoals virtuele kopieën maken van je merk of het verkopen van jouw product als NFT verkopen. Ook hier spelen vele complexe juridische vragen, zoals toepasselijk recht, het achterhalen van de identiteit van de inbreukmaker en in welk land moet de zaak vervolgens worden aangebracht?

Hoewel rechters ook met betrekking tot de online wereld goed in staat zijn om een juridische kwestie te linken aan het huidige rechtssysteem, is de metaverse op vele vlakken toch nog onontgonnen terrein. Ondanks alle juridische uitdagingen is niets doen bij een vermeende merk of auteursrechtinbreuk in elk geval geen optie, want ook online inbreuk doet al snel afbreuk aan het zorgvuldig opgebouwde imago van een merk of product.

Zorg er op fiscaal vlak voor dat je niet voor verrassingen komt te staan al voordat je je eerste stappen in de metaverse zet. Check daarom eerst of er de afgelopen jaren al gehandeld is in een metaverse en of daar (de juiste) BTW over is afgedragen. Wij zien in de praktijk dat veel partijen zich onvoldoende bewust zijn van hun belastingplicht in de virtuele wereld of over het hoofd zien dat BTW betaald moet worden over bepaalde transacties. Zorg dus dat je een goed verdedigbare positie hebt voor als de belastingdienst vragen gaat stellen over je omzet uit metaverses.

Een interessante vraag is ook hier onder welk belastingregime jouw transacties in de metaverse gaan vallen. In de digitale wereld is het systeem van een internationale groothandel met lokale retailers al langer aan het schuiven. Want als je als groothandel rechtstreeks handelt met de consument en de retailer overslaat, is het zaak te begrijpen dat er potentieel een groot aantal nieuwe complianceverplichtingen op een lokaal niveau dienen te worden nageleefd. Want ieder land waar je consumenten gevestigd zijn, kan zomaar een land zijn waar ook (lokale) BTW afgedragen moet worden. Dat geldt ook voor (weder)verkoop van NFT’s.

De huidige fiscale regels zijn trouwens nog helemaal niet toegespitst op NFT's. NFT's zijn namelijk digitale bestanden, die echter meer kenmerken hebben van fysieke goederen. Door het gebrek aan regels voor deze nieuwe technologie, kan wederverkoop van een NFT tot dubbele BTW-heffing leiden. Ook nieuwe businessmodellen waarbij NFT's gecombineerd worden met fysieke goederen, lopen tegen de grenzen van wat mogelijk is in het huidige belastingstelsel. Een luxe handtas bijvoorbeeld, die fysiek wordt verkocht maar tegelijkertijd ook als NFT geleverd wordt voor iemands avatar in een metaverse, kan het fiscale lot volgen van zowel goederen als diensten die misschien, ondanks dat er maar één verkoop heeft plaatsgevonden, als resultaat kan hebben dat belastingheffing op verschillende manieren en plekken (je doet waarschijnlijk zaken over de hele wereld) kan plaatsvinden.